Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939- 1945) - Phần 3

BÀI 16

PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC

VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939- 1945).

NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA RA ĐỜI.

(PHẦN 3)

III. KHỞI NGHĨA VŨ TRANG GIÀNH CHÍNH QUYỀN

3.Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945

 a, Nhật đầu hàng Đồng minh, lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố

* Khách quan: thời cơ thuận lợi đã đến.

+ Đầu tháng 8/1945, quân Nhật bị quân Đồng minh tấn công mạnh mẽ. Ngày 8/8/1945, Liên Xô tuyên chiến với Nhật. Ngày 9/8/1945 Liên Xô tiêu diệt quân Quan Đông của Nhật ở Đông Bắc Trung Quốc.

+ Ngày 15/8/1945, Nhật Bản đầu hàng quân Đồng minh vô điều kiên. Quân Nhật ở Đông Dương và Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim hoang mang dao động đến cực điểm.

=> Điều kiện khách quan có lợi cho Tổng khởi nghĩa đã đến. Đảng đã tận dụng cơ hội ngàn năm có một này để tiến hành Tổng khởi nghĩa tháng Tám giành thắng lợi nhanh chóng và ít đổ máu

* Chủ quan: Lực lượng cách mạng đã chuẩn bị sẵn sàng

Trước tình hình phát xít Nhật liên tục bị thất bại:

- Ngày 13/08/1945, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh thành lập Ủy ban khởi nghĩa Toàn quốc,  ban bố : “ Quân lệnh số 1”, phát lệnh Tổng khởi nghĩa trong cả nước.

-Từ 14 đến 15/08/1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng  họp ở Tân Trào (Tuyên Quang), thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dân Tổng khởi nghĩa , quyết định các vấn đề đối nội và đối ngoại sau khi giành chính quyền

- Từ 16 đến 17/08/1945, Đại hội quốc dân ở Tân Trào tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng, thông qua 10 chính sách của Việt Minh , cử ra Ủy ban dân tộc giải phóng Việt Nam  do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch, lấy lá cờ đỏ sao vàng năm cánh làm Quốc kỳ, bài Tiến quân ca làm Quốc ca ..

b, Diễn biến cuộc Tổng khởi nghĩa

-  Giữa tháng 8/1945, khí thế cách mạng sục sôi trong cả nước. Từ ngày 14.08.1945, một số cấp bộ Đảng, Việt Minh, tuy chưa nhận được lệnh Tổng khởi nghĩa nhưng căn cứ tình hình cụ thể của địa phương và vận dụng chỉ thị : “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, phát động nhân dân khởi nghĩa ở nhiều xã, huyện thuộc các tỉnh đồng bằng châu thổ sông Hồng, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa Thiên – Huế, Khánh Hòa …

- Ngày 16/8 đồng chí Võ Nguyên Giáp dẫn đầu một đoàn quân về giải phóng thị xã Thái Nguyên.

- Ngày 18/8, các tỉnh giành được chính quyền sớm nhất trong cả nước là: Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam.

- Ngày 19/8, Hà Nội khởi nghĩa thắng lợi với sự tham gia của hàng vạn quần chúng, có sự hỗ trợ của các đội tự vệ chiến đấu đã lần lượt chiếm các cơ quan có quyền lực ở Hà Nội: Phủ Khâm sai Bắc Bộ, Sở Cảnh sát trung ương, Tòa Thị chính, Trại Bảo an binh.

-Ngày  23/8, khởi nghĩa ở Huế giành thắng lợi.

- Ngày 25/8, nhân dân Sài Gòn giành thắng lợi.

- Ngày 28/8 hai tỉnh cuối cùng là Hà Tiên và Đồng Nai Thượng giành thắng lợi. Tổng khởi nghĩa tháng Tám giành thắng lợi trong cả nước.

- Ngày 30/8 vua Bảo Đại thoái vị, chế độ phong kiến Việt Nam sụp đổ.

=>  Như vậy: Tổng khởi nghĩa đã giành được thắng lợi trên cả nước trong vòng nửa tháng, từ ngày 14 đến ngày 28/08/1945.

IV. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập (2/9/1945)

- Ngày 25/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng,  Uỷ ban Dân tộc giải phóng từ Tân Trào về Thủ đô.

- Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày này mãi đi vào lịch sử dân tộc, là một trong những ngày trọng đại nhất, vẻ vang nhất của dân tộc.

V. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI, Ý NGHĨA LỊCH SỬ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 .

1. Nguyên nhân thắng lợi

a. Nguyên nhân khách quan:

- Chiến thắng của Đồng minh trong chiến tranh chống phát xít, nhất là chiến thắng Đức và Nhật  của Liên Xô đã cổ vũ tinh thần, niềm tin cho nhân dân ta trong đấu tranh giải phóng dân tộc, tạo thời cơ để nhân dân ta đứng lên Tổng khởi nghĩa.

b. Nguyên nhân chủ quan:

- Dân tộc ta có truyền thống yêu nước nồng nàn, khi Đảng Cộng sản Đông Dương, Việt Minh phất cao cờ cứu nước thì toàn dân nhất tề đứng lên cứu nước, cứu nhà.

- Đảng đã đề ra đường lối chiến lược, chỉ đạo chiến lược và sách lược đúng đắn trên cơ sở lý luận Mac – Lê-nin được vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh VN.

- Đảng có quá trình chuẩn bị suốt 15 năm, qua các phong trào cách mạng 1930 – 1931, 1936 – 1939 và thoái trào cách mạng 1932 – 1935, đã rút những bài học kinh nghiệm thành công và thất bại, nhất là quá trình xây dựng lực lượng chính trị, vũ trang, căn cứ địa trong thời kỳ vận động giải phóng dân tộc 1939 – 1945.

- Toàn Đảng, toàn dân nhất trí, quyết tâm giành độc lập tự do, linh họat, sáng tạo chỉ đạo khởi nghĩa, chớp thời cơ phát động quần chúng nổi dậy giành chính quyền.

 2. Ý nghĩa lịch sử .

a. Đối với dân tộc Việt Nam

- Mở ra bước ngoặt lớn trong lịch sử dân tộc ta.

-  Phá tan xiềng xích nô lệ của Pháp - Nhật, lật nhào ngai vàng phong kiến, lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

- Đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng Việt Nam.

-  Mở  ra kỷ nguyên mới độc lập, tự  do; nhân dân lao động nắm chính quyền, làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh dân tộc; kỷ nguyên giải phóng dân tộc gắn liền với giải phóng xã hội.

- Đảng CSĐD trở thàng Đảng cầm quyền chuẩn bị điều kiện cho những thắng lợi  tiếp theo .

b. Đối với thế giới : 

- Góp phần vào chiến thắng chủ nghĩa phát xít trong Chiến tranh thế giới thứ hai.

- Cổ vũ mạnh mẽ các dân tộc thuộc địa đấu tranh tự giải phóng, có ảnh hưởng to lớn đến Miên và Lào.

 3. Bài học kinh nghiệm:

- Đảng có đường lối đúng đắn , trên cơ sở  vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lê-nin vào thực tiễn Việt Nam, nắm bắt tình hình thế giới và trong nước để đề ra chủ trương , biện pháp cách mạng  phù hợp.

- Đảng tập hợp ,tổ chức các lực lượng yêu nước trong Mặt trận dân tộc thống nhất, trên cơ sở liên minh công nông, tạo nên sức mạnh toàn dân, phân hóa và cô lập cao độ kẻ thù để tiến tới tiêu diệt chúng.

- Kết hợp đấu tranh chính trị với vũ trang,  tiến hành khởi nghĩa từng phần, chớp thời cơ phát động  Tổng khởi nghĩa trong cả nước.

C. BÀI TẬP CỦNG CỐ

Câu  1. Điểm mới  của Hội  nghị  tháng  5-1941  so  với Hội  nghị  tháng  11-1939 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương là  

A. thành lập mặt trận thống nhất dân tộc rộng rãi để chống đế quốc.

B. đề cao nhiệm vụ giải phóng dân tộc, chống đế quốc và phong kiến. 

C. giải quyết vấn đề dân tộc trong khuôn khổ từng nước ở Đông Dương.

D. tạm gác khẩu hiệu cách mạng ruộng đất, thực hiện giảm tô, giảm tức.

Câu 2. Năm 1940, căn cứ địa cách mạng được xây dựng theo chủ trương của Đảng là:

A. căn cứ địa Cao Bằng.     

B. căn cứ địa Lạng Sơn.

C. căn cứ địa Bắc Sơn - Võ Nhai.  

D. căn cứ địa Cao - Bắc - Lạng.

Câu 3. Trong Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945, những tỉnh nào giành chính quyền thắng lợi ở tỉnh lị sớm nhất trong cả nước?

A. Bắc Giang, Hải Dương, Cao Bằng, Bắc Cạn   

B. Bắc Giang, Hải Dương, Cao Bằng, Bắc Cạn, Tuyên Quang

C. Cao Bằng, Bắc Cạn, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên

D. Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam.

Câu 4: Mặt trận Việt Minh ra đời vào thời gian nào?

A. 19/5/1941

B. 19/8/1945

C. 3/2/1930

D. 28/1/1941

Câu 5. Hội nghị  lần thứ Tám Ban Chấp hành trung ương Đảng (5/1941) diễn ra tại địa điểm nào:

A.        Bà Điểm (Hóc Môn - Gia Định)

B.        Pác Pó (Hà Giang – Cao Bằng)

C.        Cửu Long (Hương Cảng – Trung Quốc)

D.        Đình Bảng (Từ Sơn – Bắc Ninh)

Câu 6. Em hãy trình bày nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử, bài học kinh nghiệm của cách mạng tháng Tám năm 1945? Nguyên nhân nào là nguyên nhân quan trọng nhất?

Câu 7: Có sử gia nhận định: “Cách mạng tháng Tám thành công chỉ là một sự ăn may hay nổ ra trong một thời cơ bỏ ngỏ”. Các sử gia Mác – xít lại cho rằng: “Cách mạng tháng Tám nổ ra và giành thắng lợi là do sự lãnh đạo tài tình, đúng đắn của Đảng kết hợp với sức mạnh của quần chúng nhân dân”.

Em có đánh giá thế nào về hai ý kiến trên?

 HẾT

Thực hện: Bùi Thị Thu Hoài

 Ban chuyên môn Tuyensinh247.com